Wolne Forum Gdańsk Strona Główna Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj

Poprzedni temat «» Następny temat
Ławki / Lauck
Autor Wiadomość
Kösternitz 

Pomógł: 6 razy
Wiek: 66
Dołączył: 26 Kwi 2009
Posty: 2282
Skąd: Gdynia
Wysłany: 2014-07-17, 23:03   Ławki / Lauck

Głos Pasłęka:
Cytat:
Wieś położona w północno – wschodniej części d. powiatu, 22 km od Pasłęka, niedaleko rzeki Pasłęki, która w okresie przedkrzyżackim była granicą między pruskimi plemionami Warmów i Pogezanów. Ławki to starodawna osada pruska, lokowana później dla przybyłych tu osadników niemieckich. Do 1945 r. wieś nazywała się Lauck, a krótko po wojnie „Leszczyce”. Nazwa wsi „Lauck”, „Lauckis”, „Lauke”, „Laucke” wywodzi się z języka staropruskiego i oznacza „pole”. Pierwszy przywilej lokacyjny zaginął, a następny został wystawiony w roku 1376. Co ciekawe, pierwsza wzmianka o tej osadzie pochodzi z 2 czerwca 1289 r., kiedy to Mistrz Krajowy Zakonu Krzyżackiego w Prusach – Meinhard z Kwerfurtu, przekazał dwóm Prusom - braciom „Sampaltho” i „Ganatho”, dobra o powierzchni 10 łanów, na prawie chełmińskim, położone „Mediolaukis” w obszarze zwanym „Gebiet Laukis”. Od daty tego dokumentu do czasów powstania kościoła w Ławkach, nie ma żadnej pisemnej wzmianki o wsi. Dopiero w krzyżackiej księdze czynszowej z lat 1402-1408 odnotowano, że Ławki (Lauke) mają 54 łany, (ok. 890 ha) i istnieje karczma (taberna). W 1474 r. Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego – Heinrich von Richtenberg przekazał liczącą już 60 łanów wieś - Hansowi Horn i jego prawnym następcom, za kwotę 600 marek, które tenże był winien Zakonowi. Niewątpliwie ważną datą w historii wsi i okolicy jest dzień 26.02.1527 r., kiedy to została na prawie lennym z 60 łanami ziemi zapisana dla Piotra von Dohna (1483-1553). Nowy właściciel był jednym z pierwszym z rodu Dohnów, który osiadł w tej części Prus na ponad 400 lat, przy czym w odróżnieniu do innych gałęzi rodu, Dohnowie z Ławek używali imienia Dohna-Lauck. We wspomnianym dokumencie wzmiankuje się również kościół, sołtysa na 4 łanach, 4 „wolnych pruskich” i 12 chłopów. Po wprowadzeniu Reformacji, zaczęto okresowo przeprowadzać wizytacje kościelne, które są bogatym źródłem informacji dotyczących tamtego okresu. Tak więc z dokumentów wizytacji kościelnej z 22.06.1578 r. wynika, że Ławki mają 60 łanów, 3 łany kościelne, 39 i pół łana pozostawały obsadzone, jest 12 chłopów, karczmarz, kowal, krawiec, zagrodnik i pasterz. Wspomina się przy okazji, że folwark szlachecki Dohnów ma 19 łanów, chociaż trudno powiedzieć o jaki folwark (oprócz dóbr głównych) tu chodzi. Według przekazu z 1652 r. wynika, że tutejszy kościół ma 2 łany, a 58 łanów chłopskich jest w posiadaniu rodu von Dohna.
Kościół został wybudowany w stylu gotyckim, prawdopodobnie w połowie XIV w. Pierwszy raz był wzmiankowany w pewnym dokumencie z 25.06.1376 r. W czasach przedreformacyjnych był podporządkowany pod archiprezbiteriat w Elblągu, a od czasów Reformacji podlegał kościołom w Nowicy i Wilczętach, jako kościół filialny. W okresie późniejszym, aż do 1945 r. pod kościół w Ławkach podporządkowano jako filię kościół w Starym Siedlisku. W czasie Reformacji kościół w Ławkach znajdujący się pod patronatem Dohnów z Ławek, przeszedł w ręce zwolenników nauki Marcina Lutra. Zbudowano go na rzucie prostokąta, z fundamentem z kamieni polnych i cegły o wiązaniu gotyckim. Wejście i zakrystia znajdowały się w części południowej nawy. Natomiast w północnej części nawy znajdowała się krypta, gdzie chowano zmarłych członków rodu von und zu Dohna-Lauck. Kościół nie miał przypór wzmacniających mury boczne, a wewnątrz znajdował się płaski sufit. Wieża do wysokości dachu kościoła była z cegły, a następnie drewniana. Były w niej dwa dzwony, których dźwięk przedostawał się przez otwory – okienka. Na wieży znajdowała się tzw. wiatrówka dachowa z blachy, z herbem Dohnów i datą: 1775. Od północnej i południowej strony miała zegar, z czarnym cyferblatem i jasnym wskazówkami. Wschodni szczyt kościoła (od strony ołtarza) był jego najcenniejszą i najpiękniejszą częścią, miał pięć pionowych – otynkowanych, wąskich blend, wspierany przez przypory. Były także blendy okrągłe i nadstawki (nadbudówki).
Wyposażenie kościoła to przede wszystkim barokowy ołtarz z 1686 r. wykonany w królewieckim warsztacie Johannesa Pfeffera. Po obu stronach głównego obrazu ołtarza „Ukrzyżowanie Chrystusa” – miał dwie skręcane kolumny, oplecione po bokach winoroślą. U podnóża ołtarza znajdowały się dwie głowy aniołów, a nad obrazem figury ewangelistów Mateusza i Jana, z dobrze wyrzeźbionymi głowami. W górnej części ołtarza było dwóch innych ewangelistów, św. Marek i św. Łukasz. W koronie ołtarza znajdowały się dwa stojące anioły, symbolizujące cudowne ozdrowienie. Były cztery świeczniki z mosiądzu na ołtarzu i dwa gotyckie świeczniki z ok. 1500 r., których podnóżkami były lwy (podobne jak w kościele w Wilczętach). Na ścianach kościelnych były dwa epitafia z herbami z XVI w., obraz przedstawiający pastora Johanna Christiana Andersona (*8.10.1698, †9.04.1779), który był tu proboszczem przez 53 lata. Ambona z XVII w., z barokową snycerką, wsparta na kolumnie oplecionej misterną snycerką z winorośli. Był granitowy kamień chrzcielny z XVII w., w kształcie ośmiobocznego kielicha. Prospekt organowy pochodził z roku 1770, w stylu genre rocaille, a organy zbudowano w 1816 r. Przy ołtarzu, po lewej stronie znajdowała się barokowa empora, z kolumienkami w kształcie herm, przeznaczona dla Dohnów. W muzeum Towarzystwa Powiatowego Pr. Holland w Itzehoe znajduje się złoty kielich mszalny i patena do hostii w kształcie czarki, noszące datę: 9. October 1700. W nieznany sposób zostały uratowane z kościoła i przewiezione do Niemiec. Były jeszcze niezwykle wartosciowe utensylia z cyny, podarowane przez nieznanego darczyńcę w 1662 r. (a więc wkrótce po zakończonej II wojnie polsko-szwedzkiej), ale wysłane ok. 1945 r. do Niemiec, jeszcze przed nadejściem wojsk sowieckich, zaginęły. Po prawej stronie ołtarza znajdowała się tablica z nazwiskami poległych mieszkańców parafii Ławki w I wojnie światowej. Przy południowej stronie kościoła (między przedsionkiem wejściowym a zakrystią) zachował się do dziś granitowy pomnik ku czci poległych w wojnie 1914-18. Przedstawia żołnierza w mundurze i z karabinem z czasów I wojny światowej, a w kamień wbudowano żelazny krzyż i datę: 1914 – 1918 oraz napis: Unseren Gefallenen Brudern/Zum Ehrenden Gedächtniss/Die Kirchengemeinde Lauck – Naszym poległym braciom/ku chwalebnej pamięci/Parafia Ławki. Staraniem Towarzystwa Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku i Przewodniczącego Towarzystwa Powiatowego Pr. Holland w Itzehoe – p. Bernda Hinza, pomnik ten został zrekonstruowany i poświęcony w dniu 5.07.1999 r.
W połowie roku 1944 r. dzwony z kościoła w Ławkach zostały zdjęte i przekazane na potrzeby przemysłu zbrojeniowego. Dalszy ich los jest nieznany. Pod koniec stycznia i na początku lutego 1945 r. w okolicy toczyły się ciężkie walki i w wyniku ostrzału sowieckiej artylerii z kierunku Młynar, tutejszy kościół uległ częściowemu zniszczeniu. Ocalały tylko mury zewnętrzne, wspomniany szczyt wschodni oraz mury wieży. Uległo zniszczeniu również całe wyposażenie kościoła, chociaż według niektórych mieszkańców ołtarz główny zachował się jeszcze po wojnie, a następnie został prawdopodobnie wywieziony do m. Ruda w Rzeszowskiem, skąd przybyli pierwsi powojenni, polscy mieszkańcy Ławek. Według miejscowych przekazów, trumny z krypty Dohnów wywieźli Rosjanie. Cmentarz wiejski, znajdujący się na sporym wzniesieniu, przy wylocie w kierunku na starą cegielnię i Sośnicę (Friedrichshof), już dawno jest nie używany, zdewastowany, stopniowo zarasta.
Władze powiatowe Pasłęka zwróciły się w1961 r. pismem do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie, w którym powołując się na polecenie Wydziału ds. Wyznań, z prośbą o wyrażenie zgody na rozbiórkę ruin kościoła w Ławkach. Dopiero w roku 1965 władze wojewódzkie przekazały PPRN w Pasłęku ruinę tego kościoła z zaleceniem „(...) wykorzystania na cele gospodarcze z zachowaniem formy obiektu”. Według wykazu kościołów przekazanych w dniu 13.04.1968 r. do rozbiórki i zagospodarowania – „(...) kościół w Ławkach miał być jeszcze w tym roku rozebrany, co jednak nie nastąpiło i do dzisiaj znajduje się w stanie ruiny”. Przed kilku laty mieszkańcy Ławek uruchomili przy kościele małą kapliczkę, w której odbywają się nabożeństwa odprawiane przez dojeżdżającego z Wilcząt księdza. Zamierzają w przyszłości odbudować swój kościół i w tym celu zebrali już niezbędną dokumentację. Ale jak zwykle w takich sprawach, problem finansowy staje się barierą prawie nie do przezwyciężenia.
Proboszczowie kościoła w Ławkach wymieniani byli od roku 1542, a m.in. po I wojnie światowej do 1929 r. ewangelickim duszpasterzem obu kościołów, tj. w Ławkach i w Starym Siedlisku (Ebersbach) był Johannes Neumann(1) . Później kościół był nieobsadzony, a ostatnim pastorem w latach 1936-1944 był Alfred Hübner. Organistą był Otto Schröter.
Zachowana do dziś plebania pochodzi z 2 połowy XVIII w. (obecnie Edward Ciszewski). Do 1945 r. obok plebani stały zabudowania gospodarcze – stodoła i obora, a grunty parafialne dzierżawiono miejscowym chłopom.
Pałac w Dohnów w Ławkach wybudował na początku XVIII w. w stylu barokowym Christoph Friedrich von Dohna (1652-1734). Usytuowany był na małym wzniesieniu, skąd rozpościerał się wspaniały widok na prawie całą wieś. Pałac miał spadzisty, mansardowy dach i małą wieżę z połowy XIX w. w części wschodniej, przebudowany w 1896 r. Ostatnim właścicielem Ławek w 1932 r. był Adalbert Graf i Burggraf zu Dohna-Lauck, który gospodarzył na 922 ha ziemi i miał ponadto 210 ha lasu. W 1878 r. wymarła linia Dohnów z Markowa (Dohna-Reichertswalde) i w konsekwencji tego Dohnowie z Ławek przenieśli się do Markowa. Dobra w Ławkach były początkowo dzierżawione, a następnie sprzedane. Pałac popadał w ruinę i na początku lat 30. został rozebrany. Niezwykle cenne meble, bogate archiwum i biblioteka zostały przeniesione również do Markowa. W pięknym założeniu parkowym znajdowała się m.in. oranżeria i bażantarnia. Do dzisiaj zachowały się ślady amfiteatru. Dawny budynek zarządu majątku z XVIII w. (przebudowany w XIX i XX w.) przekształcono na szkołę, a po wojnie, do 1979 r. była tu polska szkoła, której pierwszą nauczycielką była Helena Schabowa, a ostatnim kierownikiem był Józef Baczkowski (obecnie mieszka tu Jerzy Rusek, Edward Dorot i Paweł Subocz). Na początku XX w. założono w Ławkach placówkę pocztową, gdzie agentem pocztowym był m.in. August Neuber. Działająca we wsi mleczarnia należała do Alwina Drößlera, a leśniczym był Georg Brettmann.
Według spisu na 1.12.1875 r. było 353 mieszkańców w majątku Dohnów, a 127 we wsi. Natomiast według spisu z 1925 r. Ławki miały 1.130 ha, 25 zamieszkanych budynków, 352 mieszkańców, w tym 175 mężczyzn, 341 ewangelików i 11 katolików. Krótko przed wojną wieś liczyła 402 mieszkańców, którzy w większości mówili dialektem dolnoniemieckim. Wójtem w latach 1924-1937 był Friedrich Konrad, a przewodniczącym rady Paul Podlech ze Starego Siedliska, którego zastępcą był gospodarz z Ławek – Kurt Großjohann. Nauczycielem w 1937 r. był Erich Christeleit. We wsi było dwóch krawców, a Friedrich Neuber miał sklep kolonialny, karczmarzem był Gustaw Richter (jakiś czas była tu świetlica wiejska, (obecnie mieszka Adam Wróblewski i Danielewicz), kowalem był Friedrich Radtke, a cieślą Johann Schlesiger.
Dzisiejsze Ławki należą do gminy Wilczęta, powiatu braniewskiego. Jest to zapomniana i opuszczona wieś, ale z jej dawnego uroku pozostało tylko piękne położenie. Godnym uwagi jest m.in. głęboki wąwóz prowadzący w kierunku d. kolonii Chmielówka (Hopfenbruch), który bierze początek we wsi (na jego początku był kiedyś duży staw, w którym w czasie wojny utopiło się troje dzieci).
Ponad dwieście lat temu, w 1803 r. pastor z Osieka Wedecke, podczas podróży przez tą część dawnego powiatu pasłęckiego, nazwał Ławki „najpiękniejszą wsią Europy”....


Lech Słodownik


Aukcyjna - ebay nr. 371103321934.jpeg
Plebania, szkoła, staw i mleczarnia
Plik ściągnięto 8351 raz(y) 112,26 KB

Aukcyjna - ebay nr. 351119697667.jpg
Plebania
Plik ściągnięto 8351 raz(y) 32,45 KB

 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group

Partnerzy WFG

ibedeker.pl